رحم (خویشاوند نسبی)رَحِم به فتح راء وکسر حاء، به معنای خویشاوند نسبى است. از احکام آن در باب‌هاى طهارت، زکات، جهاد، هبه، نکاح، ارث و شهادات سخن گفته‌اند. ۱ - وجوب صله رحمصله رحم واجب است و قطع آن حرام، بلکه از گناهان کبیره است. ۲ - ریختن خاک بر قبر رَحِمریختن خاک بر قبر پس از دفن میت در آن بر خویشان نسبى او مکروه است. ۳ - حداد رَحِم میتترک زینت (حداد) بر نزدیکان نسبىِ میت- مانند فرزند، پدر و مادر، برادر و خواهر- به مدّت سه روز مستحب است. ۴ - ملکیت رَحِمپدر، مادر، پدر بزرگ، مادر بزرگ، فرزند و نوه در صورتى که برده باشند، به ملک فرد در نمى‌آیند، همچنین خواهر، عمه، خاله، دختر برادر و دختر خواهر به ملک مرد در نمى‌آیند. به بردگى گرفتن غیر افراد یاد شده از خویشان مکروه است. ۵ - کشتن رَحِم باغیکشتن باغی از خویشاوندان هنگام نبرد با باغیان، بنابر تصریح برخى مکروه است. ۶ - پرداخت زکات فطره و صدقات به رَحِمدر پرداخت زکات فطره و نیز صدقات به مستحقان، مستحب است خویشان مستحق بر دیگران مقدم داشته شوند. [۱۱]
العروة الوثقى تکملة، ج۲، ص۲۷۵.
هبه کردن به ارحام مستحب است، [۱۲]
العروة الوثقى تکملة، ج۲، ص۱۶۸.
لیکن نسبت به پدر و مادر، پس از هبه، فرزند نمى‌تواند از هبه خود برگردد و در جواز انصراف نسبت به سایر خویشان اختلاف است. مشهور، قائل به عدم جواز آن‌اند.۷ - نفقه دادن به رَحِمنفقه دادن به خویشان، جز پدر و مادر و فرزند مستحب است و در آنان با وجود شرایط واجب خواهد بود. [۱۴]
الکافى فى الفقه، ص۱۷۷.
۸ - حضانت کودک توسط رَحِمحضانت کودک بر عهده پدر و مادر و با فقدان آن دو، بر عهده دیگر ارحام است. ۹ - ارث بردن رَحِمخویشاوندان در ارث بردن از میت به ترتیب زیر به سه طبقه تقسیم مى‌شوند. ۱. فرزند، پدر و مادر میت. ۲. پدر بزرگ، مادر بزرگ، برادر و خواهر میت و فرزندان آنان. ۳. عمو، عمه، دایى و خاله میت و فرزندان ایشان. با وجود طبقه پیشین، طبقه بعدى ارث نمى‌برد. چنان که در یک طبقه نیز با وجود نزدیک‌تر به میت، دورتر ارث نمى‌برد؛ از این رو، با وجود برادر و خواهر میت فرزندانشان ارث نخواهند برد. ۱۰ - شهادت رَحِم بر علیه دیگریگواهى دادن ارحام به نفع یا زیان یکدیگر با وجود شرایط آن پذیرفته است، جز شهادت فرزند علیه پدر که بنابر مشهور پذیرفته نیست، بلکه بر این قول ادعاى اجماع شده است. ۱۱ - پانویس
۱۲ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۷۶-۷۸. رده‌های این صفحه : خویشاوندان | فقه
|